Więcbork    

Więcbork – miasto położone nad malowniczą zatoką jeziora, któremu dało nazwę. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1383 r. Miasto było własnością szlachecką rodów: Pęperzyńskich, Więcborskich, Zebrzydowskich, Garczyńskich i Potulickich. Nie posiadało murów obronnych, ale znajdował się tu zamek i zarazem ośrodek znacznych dóbr, obejmujący od pocz. XVI w. także Sępólno i okolice. Zamek ten w 1556 r. został przekształcony w renesansową rezydencję przez bpa krakowskiego Andrzeja Zebrzydowskiego. W latach 20-tych XIX w. został rozebrany przez Prusaków. Rozwój gospodarczy przeżył Więcbork na przełomie wieków XIX i XX w., kiedy powstała większość obecnych budynków części staromiejskiej – z zabudową rynku włącznie. Od II poł. XIX w. miasto stało się też ważnym ośrodkiem ruchu ewangelickiego. Więcborski kościół ewangelicki był największym w powiecie, zaraz po złotowskim. W pocz. XX w. powstał tu też wielki zespół klasztorny Diakonisek, szpital powiatowy prowadzony przez Joannitów i wiele innych budowli. W okresie 1939-45 wielu polskich mieszkańców miasta zostało zamordowanych przez Niemców w obozie w Karolewie. Wyzwolenie nadeszło 27-28 stycznia 1945 r. W okresie powojennym miasto rozwijało się mniej dynamicznie niż sąsiednie Sępólno, jeśli idzie np. o przemysł i budownictwo. Piękne położenie sprawiło jednak, że od lat 60-tych Więcbork stał się zapleczem turystycznym dla bydgoskich zakładów pracy. Wybudowano szereg ośrodków wczasowych, które po przemianach lat 1989-90, znalazły się w rękach prywatnych – i dziś nadal pełnią swą rolę, stanowiąc doskonałą bazę dla rozwijającego się wciąż ruchu turystycznego. Z zabytków zachowały się: kościół parafialny i kaplica cmentarna z k. XVIII w., zbór ewangelicki z pocz. XX w., dawny klasztor Diakonisek – ob. zespół szkół średnich, oraz częściowo zabudowa rynku i przyległych ulic z przełomu XIX/XX.