Na obecną formę zespołu pałacowo-parkowego w Runowie Krajeńskim składają się ruiny pałacu z 1860 r. zbudowanego na bazie wcześniej usytuowanego tu zamku oraz umieszczony dawnych zabudowaniach dworskich i stajniach hotel i restauracja.
Ruiny pałacu
Jan Orzelski pod koniec XVI zbudował murowany, obszerny dwór renesansowy w miejsce dawnej budowli drewnianej, która uległa zniszczeniu w pożarze. Nowy obiekt wówczas nosił miano zamku. Na ścianie północnej ruin zachowała się kamienna płyta erekcyjna z podaną datą 1595 rok, mówiąca o fundacji przez Jana Orzelskiego. Wskutek koligacji rodzinnych posiadłość ta należała później do rodziny Działyńskich.
Od północy na ścianie pałacu mieszczono 2 tablice erekcyjne. Do dziś zachowała się jedna – ta starsza. Treść inskrypcji na tablicy przedstawia się następująco:
PONIEWAŻ POPRZEDNI DOM ZOSTAŁ ZNISZCZONY W WYNIKU POŻARU, STAROSTA KOŚCIAŃSKI JAN ORZELSKI, ABY SIĘ ZABEZPIECZYĆ PRZED PODOBNYM PRZYPADKIEM, OD PODSTAW WYBUDOWAŁ Z CEGIEŁ TEN DOM, MNIEJ NARAŻONY NA NIEBEZPIECZEŃSTWO OGNIA, ROKU PAŃSKIEGO 1595
Oryginał: DOMO ANTIQUA INCENDIO ABSUMPTA IOANNES ORZELSKI CAPITANEUS COSTENSIS SIMILEM CASUM DUM CAVET SI MODO ADVERSA CAVERI POSSUNT HAS AEDES LATERICII OPERIS IGNI NON AEQUE OBNOXIAS A FUNDAMENTIS EXTRUXIT ANNO SALUTIS MDLXXXXV
Tablica erekcyjna z 1595 r.
W 1860 roku dwór został przebudowany z inicjatywy ówczesnych właścicieli rodziny von Bethmann-Hollweg i zyskał formę pałacową. Z pierwowzoru zachowały się częściowo piwnice sklepione kolebkowo oraz mury sięgające wysokości gzymsu koronującego.
Pałac w latach świetności.
Park prawdopodobnie został założony w okresie budowy dworu. W okresie budowy pałacu park otrzymał dzisiejszy krajobrazowy charakter.
W 1945 roku pałac został podpalony przez cofające się wojska niemieckie i zrujnowany ostatecznie w latach powojennych. Z pierwowzoru pałacu pozostała okazała wieża z zegarem.
Mapa z 1937 r. obrazująca lokalizację zabudowań pałacowych.
Po wojnie posiadłość aż do roku 1997 roku była własnością państwową.
Hotel i Restauracja
Obecnie Pałac Runowo znajduje się w rękach prywatnych. Dziś stanowi kunsztownie odrestaurowany kompleks pałacowo-konferencyjny. Obiekt idealnie oddaje klimat atmosfery pałacu z minionego wieku w nowoczesnym i komfortowym wydaniu. Hotel oferuje komfortowe pokoje i bogato wyposażone apartamenty z zabytkowymi kominkami lub jacuzzi.
Pałac Runowo – Hotel, Restauracja, Basen i SPA
Pałac swoim gościom oferuje: wykwintną i różnorodną kuchnię w Restauracji Pałacowej, basen i spa, parkury konne, kort tenisowy, rozległy 18-hektarowy, malowniczy park z pięknym drzewostanem i pomnikami przyrody, ogrody wodne, jezioro, amfiteatr i fontanny, namioty cateringowe do organizacji imprez plenerowych do 1000 osób.
Z dawnych zabudowań dobrze zachował się Dom ogrodnika, zwany „domkiem tyrolskim”.
